Laatst aangepast op 17/01/2024
Wat is het?
De nieren zijn opgebouwd uit miljoenen kleine filtertjes. Het bloed stroomt continu door deze filtertjes en wordt er ontdaan van overtollige afvalstoffen en water. Met een aantal testen kunnen we de filterfunctie van de nieren beoordelen.
Creatinine is een afbraakproduct van de spieren. Het wordt continu door de nieren uit het bloed gefilterd en uitgescheiden in de urine. De concentratie van creatinine in het bloed is daarom een goede parameter voor het functioneren van de nieren. Hoe minder ze werken, hoe meer creatinine in het bloed.
De nierfunctie, de GFR (glomerular filtration rate), kan geschat worden op basis van de creatininewaarde in het bloed. Dit getal geeft aan hoeveel bloed de nieren per minuut kunnen filteren/zuiveren. Bij een gezonde persoon is dat meer dan 90 milliliter per minuut. Deze waarde neemt af met toenemende leeftijd. Bij een bejaard persoon kan een waarde van 30 tot 45 milliliter per minuut nog normaal zijn.
De hoeveelheid creatinine kan per persoon sterk verschillen. Mannen hebben bijvoorbeeld meer creatinine in hun bloed dan vrouwen en ouderen. Dit is omdat zij over het algemeen gespierder en langer zijn. Door de verschillen is soms niet goed duidelijk of de creatinine en dus de nierfunctie nog normaal is. Wat bij de ene persoon te hoog is, is dat bij de ander nog niet. Urineonderzoek geeft dan aanvullende informatie.
Als de nierfunctie exact berekend moet worden, en dus niet enkel geschat, zal je arts je vragen om 24 uur je urine bij te houden. Op basis van het volume van de geproduceerde urine en de creatinineconcentratie in zowel de urine als het bloed, kan de nierfunctie nauwkeuriger berekend worden.
Op basis van deze 2 testen kunnen we ons dus een idee vormen van de nierfunctie en de ernst van een eventueel nierfalen.
Classificatie van nierfalen
De ernst van nierfalen, het stadium van verminderde nierfunctie waarin men zich bevindt, wordt afgeleid uit de waarde van de eGFR.
- Stadium 1: normaal. De eGFR is meer dan 90 milliliter per minuut.
- Stadium 2: mild nierfalen. De eGFR is tussen 60 en 89 milliliter per minuut.
- Stadium 3: matig nierfalen. De eGFR is tussen 30 en 59 milliliter per minuut.
- Stadium 4: zwaar nierfalen. De eGFR is tussen 15 en 29 milliliter per minuut.
- Stadium 5: eindstadium van de nierziekte. De eGFR is minder dan 15 milliliter per minuut.
Vanaf stadium 3 moet nierfalen behandeld worden. In stadium 2 wordt geen verder onderzoek gepland, behalve als er ook bloed en/of eiwit aanwezig is in de urine, en bij diabetespatiënten. Patiënten in stadium 5 zijn kandidaten voor nierdialyse en eventueel niertransplantatie.
Welke onderzoeken gebeuren bij te veel creatinine in het bloed?
De arts zal steeds starten met een grondige bevraging:
- Heb je vroeger een nierziekte doorgemaakt?
- Lijd je aan andere aandoeningen die de nierfunctie kunnen beïnvloeden, zoals diabetes, aderverkalking, reuma, prostaatlijden, …?
- Neem je medicatie?
- Zijn er recent contrastmiddelen gebruikt bij onderzoeken?
Daarna zal een grondig lichamelijk onderzoek gebeuren:
- algemene toestand;
- bloeddruk;
- onderzoek van de buik en de prostaat bij mannen;
- nazicht van de polsslag in de slagaders van armen en benen;
- nazicht van vochtophoping in de benen.
Ten slotte worden een aantal technische onderzoeken verricht: een uitgebreid bloed- en urineonderzoek en een echografie van de nieren. Op basis van de resultaten kunnen bijkomende onderzoeken overwogen worden.
De rol van de huisarts en de specialist
Het stellen van de diagnose en het starten en optimaliseren van de behandeling behoort tot het domein van de nierspecialist (nefroloog).
De tussentijdse controles gebeuren bij de huisarts, in overleg met de specialist. De huisarts zal opnieuw verwijzen als hij een achteruitgang van de nierfunctie vaststelt. Ook bij een acute ziekte met koorts, symptomen van luchtweginfectie en gewrichtsontstekingen zal de nefroloog geraadpleegd worden. In deze gevallen kan de nierfunctie immers snel achteruitgaan.
Om de samenwerking optimaal te laten verlopen, kan men instappen in een zogenaamd zorgtraject nierinsufficiëntie. Alle personen boven de 18 jaar die een eGFR hebben van minder dan 45 milliliter per minuut komen hiervoor in aanmerking. Het zorgtraject voorziet in een aantal voordelen, zoals een gratis bloeddrukmeter, gratis consultaties bij een nefroloog en huisarts, tegemoetkoming in de kosten voor de diëtist(e) en gratis medicatie.
Personen die behandeld worden met nierdialyseof die een niertransplantatie hebben ondergaan, vallen niet onder de regeling van het zorgtraject nierinsufficiëntie. Voor hen is een aangepaste regeling voorzien.
Bronnen
Meer weten?
Content overnemen van Gezondheid en Wetenschap
Gezondheid en Wetenschap heeft het alleenrecht op de meeste gepubliceerde content. Onze artikels mogen dus niet overgenomen worden zonder onze schriftelijke toestemming.
Interesse in onze content? Neem contact op via info@gezondheidenwetenschap.be.
FAQs
De nierfunctie, de GFR (glomerular filtration rate), kan geschat worden op basis van de creatininewaarde in het bloed. Dit getal geeft aan hoeveel bloed de nieren per minuut kunnen filteren/zuiveren. Bij een gezonde persoon is dat meer dan 90 milliliter per minuut. Deze waarde neemt af met toenemende leeftijd.
Wat is een goede eGFR waarde? ›
De uitslag
De eGFR wordt berekend na een test van creatinine in het bloed. Bij een normaalwaarde van een eGFR van meer dan 90 milliliter per minuut is sprake van een goede werking van de nierfunctie en is nierfalen niet waarschijnlijk. Verlaagde waarden kunnen wijzen op nierschade.
Wat is een gezonde eGFR? ›
Bij een normale nierfunctie is de eGFR (de 'e' staat voor 'estimated') gelijk aan of boven de 90 ml/min. Als de nierfunctie lager is dan 60 ml/min, is de nierfunctie verminderd. Vaak wordt een percentage gebruikt. Bij een eGFR van 60 ml/min werken de nieren nog voor zo'n 60%.
Hoe krijg je eGFR omhoog? ›
Maatregelen
- Behandeling van hoge bloeddruk met zoutbeperking en eventueel medicijnen.
- Vermindering van een verhoogde eiwituitscheiding in de urine met zoutbeperking en eventueel medicijnen.
- Eiwitbeperkt dieet.
- Stoppen met roken.
- Gewichtsreductie bij overgewicht.
Concreet: de hoeveelheid bloed die per tijdseenheid door de nieren wordt gefilterd (meestal uitgedrukt in ml/min): Glomerular Filtration Rate (GFR). Normaal is dit > 90 ml/min. Cruciaal bij het bepalen van de nierfunctie, is het molecuul 'creatinine'.
Kan eGFR waarde schommelen? ›
De eGFR kan fluctueren ten gevolge van medicatie en hydratietoestand. Het is dus zaak de nierfunctie te bekijken in relatie tot de tijd. Om een goed beeld te krijgen van de nierfunctie zult u meer metingen in uw overwegingen moeten betrekken.
Hoeveel mag eGFR dalen? ›
Een eGFR-daling van maximaal 20% wordt geaccepteerd.
Wat is normale GFR voor leeftijd? ›
Referentiewaarden CKD-EPI (ml/minx1,73m2)
| Leeftijd | Man | Vrouw |
|---|
| 30 t/m 39 | >90 | >90 |
| 40 t/m 49 | >80 | >76 |
| 50 t/m 59 | >73 | >68 |
| 60 t/m 69 | >64 | >58 |
3 more rowsVanaf je veertigste gaat je nierfunctie langzaam achteruit. Leef je gezond? Dan heb je op je 70ste een nierfunctie van 60 tot 70%. Een medische behandeling is dan niet nodig, maar je arts moet er wel rekening mee houden.
Hoe laag mag creatinine zijn? ›
Voor mannen ligt de creatinine normaalwaarde onder de 124 µmol/L en bij vrouwen is deze lager dan < 106 µmol/L. Voor de filtercapaciteit van de nieren wordt als normaalwaarde een eFGR van meer dan 90 milliliter per minuut aangehouden.
Een te lage eGFR waarde betekent dat de nieren niet meer optimaal functioneren, zodat het bloed niet goed wordt gezuiverd. Hierdoor krijgen afvalstoffen de kans zich in het lichaam op te stapelen.
Wat is het verschil tussen GFR en eGFR? ›
We spreken dat van eGFR, geschatte (estimated) GFR. Het geeft je inzicht hoeveel bloed je nieren per minuut kunnen filteren. De geschatte GFR kan op verschillende manieren bepaald worden. De eGFR dat onderdeel is van het Totaalprofiel XL, is berekening op basis van de MDRD formule.
Is banaan goed voor de nieren? ›
Bananen bevatten veel kalium, een mineraal dat een belangrijke rol speelt bij het doorgeven van prikkels in het zenuwstelsel. Ook zorgt kalium voor verlaging van de bloeddruk en is het nodig voor een goede functie van het hart, de nieren en vooral van de hersenen.
Wat kan ik doen om mijn nierfunctie te verbeteren? ›
U kunt er zelf voor zorgen dat het lichaam minder afvalstoffen aanmaakt. Dit kan door uw voeding aan te passen. Gezond eten helpt uw lichaam in een goede conditie te houden. Ook voldoende bewegen, niet roken, zo min mogelijk alcohol en zorgen voor voldoende ontspanning helpen u in goede conditie te blijven.
Hoe merk je dat het niet goed gaat met je nieren? ›
Als de nieren het bloed niet meer goed kunnen zuiveren, stapelen afvalstoffen zich op in het lichaam. U kunt dan last krijgen van bijvoorbeeld misselijkheid, jeuk en een algeheel ziek gevoel. Uit onderzoek blijkt dat meestal het creatininegehalte in het bloed te hoog is en dat er minder creatine in de urine zit.
Wat merk je van slechte nierfunctie? ›
Klachten door verminderde nierfunctie
Na langere tijd kunt u klachten krijgen zoals vermoeidheid, hoge bloeddruk, hoofdpijn, jeuk, krampen, vergeetachtigheid, slapeloosheid, misselijkheid en verminderde eetlust. De nieren zorgen ook dat de hoeveelheid vocht in het lichaam voldoende is.
Welke nierfunctie bij welke leeftijd? ›
Wat veroorzaakt achteruitgang van de nieren
De vermindering van de nierfunctie start rond het 40e levensjaar en is ongeveer 0,4 procent per jaar. Van de 70-plussers heeft 40 procent een nierfunctie lager dan 60 procent, ofwel chronische nierschade.
Wat is de normale waarde van eGFR volgens CKD EPI formule? ›
Referentiewaarden CKD-EPI (ml/minx1,73m2)
| Leeftijd | Man | Vrouw |
|---|
| 18 t/m 29 | >90 | >90 |
| 30 t/m 39 | >90 | >90 |
| 40 t/m 49 | >80 | >76 |
| 50 t/m 59 | >73 | >68 |
3 more rowsEen eGFR in de range 0-45 ml/min geeft voor zowel de MDRD- als de CKD-EPI-formule vergelijkbare resultaten. De eGFR CKD-EPI van 45 tot 60 ml/min is beter dan de eGFR MDRD.
Wat voor voedsel moet ik eten om de nierfunctie te verbeteren? ›
Kies daarom voor onbewerkte voedingsmiddelen: onbewerkt vlees, onbewerkte kip, onbewerkte vis en verse groente of diepvries groente zonder toegevoegd zout. U weet dan zeker dat er geen zout aan is toegevoegd. U kunt het eten zelf op smaak brengen met kruiden en specerijen.
